28 września 1928 roku wybitny szkocki bakteriolog Alexander Fleming nie planował rewolucji. A jednak tego dnia po powrocie z wakacji odkrył coś, co na zawsze zmieniło historię medycy i … ludzkości.
Zanim wyjechał, pracował nad szczepami gronkowca złocistego i pozostawił kilka płytek z hodowlami bakterii w rogu laboratorium. Po powrocie zauważył coś niecodziennego – na jednej z płytek rozwinęła się niebieskawa pleśń, wokół której gronkowce przestały rosnąć. Zamiast ją wyrzucić, jak zrobiłby pewnie każdy inny, naukowiec przyjrzał się jej uważnie.
Okazało się, że to rodzaj pędzlaka (Penicillium). Fleming wyhodował ją w czystej kulturze i szybko potwierdził jej silne działanie bakteriobójcze – nie tylko wobec gronkowców, ale też wobec innych groźnych patogenów, jak te wywołujące dur brzuszny, zapalenie płuc czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
W ten sposób narodziła się penicylina – pierwszy skuteczny antybiotyk. Odkrycie, które zapoczątkowało nową erę w medycynie i uratowało niezliczoną liczbę ludzkich istnień.
Wynalazek, który zmienił losy ludzkości
Odkrycie penicyliny było jak otwarcie drzwi do zupełnie nowej ery w leczeniu chorób zakaźnych. Wcześniej zapalenie płuc, gruźlica czy sepsa, bardzo często były wyrokiem śmierci. Dzięki penicylinie po raz pierwszy medycyna mogła skutecznie leczyć te choroby.
W czasie II wojny światowej penicylina ocaliła setki tysięcy żołnierzy. Wkrótce powstały kolejne antybiotyki i świat zaczął wierzyć, że era chorób zakaźnych dobiega końca.
Fleming ostrzegał. Miał rację
W 1945 roku Alexander Fleming otrzymał Nagrodę Nobla. Już wtedy, podczas wręczenia najważniejszej nagrody w świecie nauki ostrzegał, że jeśli antybiotyki będą stosowane niewłaściwie, bakterie się uodpornią. Przewidywał, że jeśli penicylina stanie się dostępna bez recepty, istnieje niebezpieczeństwo, że ludzie będą ją przyjmować w niewłaściwy sposób, co doprowadzi do powstania opornych szczepów bakterii. Dziś, 80 lat po Noblu i 70 lat po jego śmierci, te słowa są boleśnie aktualne.
W 2025 roku mierzymy się z globalnym problemem: antybiotyki faktycznie przestają działać. Bakterie stają się odporne, a skuteczność leczenia maleje. Antybiotykooporność stała się cichym kryzysem naszych czasów, o którym chcemy jednak mówić głośno podczas XXI Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki.
XXI Festiwal Nauki i Sztuki – nauka, sztuka i debaty
W dniach 9 – 18 maja, podczas XXI Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki chcemy upamiętnić 80. rocznicę przyznania Alexandrowi Flemingowi Nagrody Nobla za wynalezienie penicyliny i 70. rocznicę jego śmierci. Tegoroczna, XXI edycja Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki odbywa się pod hasłem słów Alexandra Fleminga: „Nie lekceważcie nigdy zjawisk, które wydają wam się niezwykłe”.
To nie tylko hołd dla jego przełomowego odkrycia – to także sygnał ostrzegawczy. Podczas festiwalu chcemy mówić nie tylko o historii penicyliny, ale również o świadomym i odpowiedzialnym stosowaniu antybiotyków, edukować, jak je przyjmować i kiedy są naprawdę potrzebne.
– Wiemy, ile istnień zostało uratowanych dzięki antybiotykom, ale dziś musimy mówić o ich nadużywaniu i o problemie antybiotykooporności. Chcemy także zwrócić uwagę na choroby zakaźne i sposoby ich leczenia – podkreślała prof. Anna Moniuszko-Malinowska, główna koordynatorka festiwalu z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Zapraszamy do udziału w wydarzeniach przygotowanych przez uczelnie z regionu i Epi-Centrum przy Białostockim Parku Naukowo-Technologicznym – bo zjawiska niezwykłe zmieniają świat tylko wtedy, gdy je zauważymy.
Pełny program wydarzeń oraz rejestracja na warsztaty i zajęcia dostępne na Program | XXI Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki
Udział we wszystkich festiwalowych wydarzeniach jest bezpłatny.
XXI Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki otrzymał dofinansowanie ze środków budżetu państwa przyznanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki II.
