„Patrzcie na mnie wszyscy. Nie odwracajcie spojrzenia” – mówi bohater Apaczów, Dżikarila, Pogromca Wrogów. „Słuchajcie tego, co mówię” [1].
W ramach XVII Podlaskiego Festiwalu Nauki i Sztuki, w sobotę 25 maja 2019 roku, Pracownia Sztuki Społecznej zaprezentuje na scenie Uniwersyteckiego Centrum Kultury spektakl partycypacyjny „Żywe torpedy”. Zapraszamy na godzinę 18.00; wstęp wolny!
Fot. Marcin Onufryjuk
W tym roku połączone siły nauki i teatru tworzą studenci socjologii i filologii polskiej: Paulina Dąbrowska, Andżelika Głowacka, Adam Kubiak, Mariusz Minkiewicz, Wojciech Mlenko, Majka Omüller, Anna Pichla, Patrycja Pieńczykowska, Monika Siehieńczuk i Izabela Wysztygiel, oraz zespół artystyczno-kuratorski w składzie: Katarzyna Niziołek, Aleksandra Porankiewicz-Żukowska, Katarzyna Sawicka-Mierzyńska, Justyna Schabowska i Ksymena Wojtkowska.
Inspiracją dla spektaklu stał się list przesłany w maju 1939 roku przez trzech mieszkańców Warszawy do „Ilustrowanego Kuryera Codziennego”, będący wezwaniem do Polaków, „co chcą niezwłocznie oddać swoje życie za Ojczyznę, jednak nie w szeregach armii razem ze wszystkimi, lecz w charakterze żywych torped”. List wywołał wówczas lawinę zgłoszeń… Ta historyczna sytuacja tworzy pretekst do pogłębionej refleksji, dyskusji i performatywnej pracy wokół problematyki współczesnych przemian tożsamości, więzi i wartości społecznych, szczególnie znaczenia patriotyzmu oraz idei bohaterstwa.
Projekt opiera się na podejściu transdyscyplinarnym. Teatr traktowany jest tu nie tylko jako przestrzeń twórczej pracy i ekspresji, ale także życia publicznego, w tym realizacji publicznego etosu w pracy naukowej i badawczej – rozwijania poprzez sztukę, wspólnie z uczestnikami i odbiorcami, tzw. wyobraźni socjologicznej, rozumienia złożoności życia społecznego i jego oddziaływania na jednostkę, a także wrażliwości na potrzeby, dążenia i emocje innych ludzi. Tym samym tworzy model otwartej, polifonicznej i inkluzywnej sfery publicznej.
Zygmunt Bauman określił naszą epokę mianem płynnej nowoczesności, której najbardziej charakterystycznym wyznacznikiem jest poczucie niepewności. Znalezienie odpowiedzi na pytanie Kim jestem?, a w wymiarze zbiorowym – Kim jesteśmy?, jest praktycznym problemem egzystencjalnym (i performatywnym) naszych czasów, również – a może przede wszystkim – w kontekście lokalnym i regionalnym. Szczególnie jeśli, jak w przypadku Białegostoku i Podlasia, jest to kontekst zróżnicowany kulturowo.
Celem projektu jest między innymi dotarcie – poprzez angażującą sztukę teatralną – do sposobów, w jakie z nowoczesną niepewnością radzą sobie ludzie młodzi, aktywnie konstruujący swoje tożsamości – nie po to jednak, by na nie wpływać czy je obnażyć (nie o prosty dydaktyzm czy kolonizujący prywatność artyzm tu chodzi), lecz po to, by wspólnie z uczestnikami i widzami stworzyć sytuacje sprzyjające „ukazywaniu się” tych tożsamości. Sytuacje, w których przedstawienie oznacza także przedstawienie siebie innym. Takie sytuacje są fundamentem demokratycznej przestrzeni publicznej, a teatr partycypacyjny w projektowanej tu postaci można traktować jako laboratorium lub warsztat kompetencji obywatelskich stanowiących o jej jakości.
Po spektaklu odbędzie się dyskusja z udziałem uczestników i widzów, stanowiąca nie tyle uzupełnienie, ile integralną część przedsięwzięcia.
[1] Joseph Campbell, Bohater o tysiącu twarzy, przeł. Andrzej Jankowksi, Kraków 2013, s. 292.
Zadanie publiczne „Żywe torpedy – spektakl partycypacyjny” jest współfinansowane ze środków Województwa Podlaskiego.
